Morsowanie jako forma aktywności pozytywnie wpływająca na zdrowie

Morsowanie dla jednych jest nieodłącznym elementem dbania o tężyznę fizyczną oraz dobre samopoczucie, a dla drugich to abstrakcja. Faktem jest, że zimne kąpiele już od czasów starożytnych (Egipt 2500 r.p.n.e.) były wykorzystywane leczniczo i należą do najstarszych metod fizykoterapii. Rzymianie na przykład wykorzystywali termy do gorących oraz zimnych kąpieli w codziennym życiu. Mało kto wie, ale okłady z lodu i śniegu stosowane były również przez napoleońskiego chirurga podczas kampanii rosyjskiej przy amputowaniu kończyn [1].

Zimno a mechanizm odpowiedzi organizmu

Skuteczność zimnych kąpieli lub okładów jest bezpośrednio związane z kilkoma czynnikami. Należą do nich: zakres temperatur, czas wystawy na zimno, prędkość ochładzania tkanek oraz indywidualna wrażliwość na zimno. Biorąc pod uwagę powyższe elementy możemy działać na organizm dwutorowo: działać prozdrowotnie lub szkodliwie. Niebagatelny wpływ ma tu również nasze doświadczenie i liczba odbytych kąpieli. Ekspozycja ciała na zimno w pierwszej fazie powoduje aktywację współczulnego układu nerwowego; następuje efekt niedokrwienia, zwiększone przewodnictwo nerwowe, podwyższa się napięcie mięśni i częstotliwość oddechów. Silny skurcz naczyń krwionośnych zmniejsza przepływ krwi, co jest obroną organizmu przed utratą ciepła. Skóra często robi się sina. Próg bólowy wyraźnie ulega podwyższeniu. Jeśli ekspozycja na zimno trwa dłużej niż 3-5 minut obserwujemy odwrotną fazę, czyli rozszerzenie naczyń krwionośnych. Wzrasta temperatura uprzednio ochłodzonych tkanek i zmienia się ukrwienie skóry, która zaczyna mieć mocno czerwony kolor. Co ważne – wzrasta odpowiedź hormonalna organizmu; uwalniane są: noradrenalina, adrenalina, glukagon, trójjodotyronina. Wydzielanie hormonów zwiększa produkcję ciepła w organizmie. To by tłumaczyło dlaczego po ok. 2 minutach przebywania w zimnej wodzie robi nam się po prostu cieplej.

Benefity zimnych kąpieli

Z pewnością do pozytywnych efektów morsowania należą:

• Podniesienie odporności poprzez intensywną stymulację naszego układu immunologicznego, która polega na zwiększonej produkcji neurocytów; zwiększa się ilość monocytów, limfocytów oraz wzrost aktywności interleukiny-6
• Korzystny wpływ na ochronę oksydacyjną komórek naszego ciała, czyli wydłużenie naszej młodości
• Usprawnienie funkcjonowania układu krążenia, poprawa termogenezy
• Zimne kąpiele są niesamowicie skutecznym środkiem przeciwbólowym, który jest regularnie wykorzystywany w sporcie profesjonalnym i amatorskim (leczenie obrzęków i opuchlizn, stłuczeń mięśni, skręceń stawów itp.), medycynie (kriolecznictwo) i fizjoterapii
• Zimno wpływa na poprawę nastroju, jak również znosi uczucie zmęczenia
• Niewątpliwie aspekt ekonomiczny jest również istotny – morsowanie nic nie kosztuje

Fakty wg dostępnych badań

Udowodniono, że regularna i powtarzająca się ekspozycja na zimno, trwająca 12 tygodni, może prowadzić do powstania mechanizmów adaptacyjnych. Jak udowodnił Kolettis T.M. i In. osoby regularnie zażywające kąpiele w zimnej wodzie posiadają większą tolerancję na zimno. U morsów istotną rolę odgrywają dwa główne mechanizmy adaptacyjne: sprawna termogeneza i dobre przystosowanie układu krążenia. Z kolei Nuckton T.J.i Kohn M.A. piszą, że hiperwentylacja oraz tachykardia, które są fizjologicznymi następstwami gwałtownego ochłodzenia, dla doświadczonych morsów są słabiej odczuwalne w porównaniu do osób niestosujących zimnych kąpieli. Leppäluoto i wsp. wykazali, że wpływ morsowania i krioterapii ogólnoustrojowej na organizm były bardzo podobne. Przeprowadzili badania na grupie 20 kobiet, które przez 12 tygodni (3 razy w tygodniu) poddawały się zimnym zabiegom. Połowa poddana była krioterapii ogólnoustrojowej
(2 min, -110°C), natomiast pozostała część zimnym kąpielom (20 s, 0-2°C). U badanych kobiet nie zaobserwowano jednak zwiększonego wydzielania hormonów stresu (m.in. adrenalina, kortyzol) [1].

Jak zacząć morsowanie ?

Najważniejsza jest rozgrzewka! Przed wejściem do wody należy się dobrze rozgrzać. Najlepsze efekty osiągniemy przez bieganie (wszystkie mięśnie pracują), a następnie intensywne ćwiczenia z wykorzystaniem własnego ciężaru. Idealnie sprawdzą się pajacyki, burpees, przysiady, wykroki, pompki, wyskoki. Część główną rozgrzewki wykonujemy w ubraniu,  nas sam koniec rozbieramy się do kostiumu i dodatkowo wykonujemy różne ćwiczenia aby podtrzymać ciepło. Jeśli morsujemy pierwszy raz – przebywanie w zimnej wodzie powinno trwać od 30 sekund do 1 minuty od momentu zanurzenia od pasa. Wraz ze wzrostem naszego doświadczenia i liczba odbytych kąpieli czas ten możemy wydłużać jednorazowo do 3-5, a nawet 15 minut. Osoby początkujące warto, aby na początku swojej przygody, wchodziły do wody ubrane w czapki i rękawiczki chroniące dystalne części ciała. Po wyjściu z wody w miarę szybko wycieramy się do sucha i ubieramy, na koniec popijając gorącą herbatę J. Po ubraniu można jeszcze dodatkowo potruchtać w miejscu aby przywrócić krążenie.

Przeciwwskazania do stosowania zimnych kąpieli

Nie każdy wie, ale morsowanie należy do grupy sportów ekstremalnych i jak wiele tego typu aktywności, przed jej rozpoczęciem powinno się skonsultować z lekarzem. Do przeciwwskazań do stosowania zimnych kąpieli należą m.in.: choroby układu krążeniowo-oddechowego, padaczka, ciąża, choroby infekcyjne i wirusowe. Morsujmy wtedy, kiedy wiemy, że jesteśmy w 100% zdrowi. Dodatkowo musimy pamiętać, że gwałtowne wychłodzenie organizmu dla osób nieprzyzwyczajonych może powodować szok termiczny, problemy oddychaniem, niewydolność krążenia i w  konsekwencji zawał (Wielkiej Brytanii notuje się 400-1000 zgonów rocznie, związanych z kąpielami w zimnej wodzie.

Z powyższych informacji jasno wynika, że morsowanie ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie naszego ciała. Natomiast pewnym jest, że nie jest to aktywność dla każdego. Jest mnóstwo osób, które zwyczajnie nie wyobrażają sobie lodowatych kąpieli. Jest to indywidualny  wybór każdego z nas. Ja natomiast, zachęcam osoby poszukujące nowych wyzwań do spróbowania. Być może okaże się to nową formą treningu i sposobem na przyjemnie spędzony czas.

Źródła:

1. https://www.researchgate.net/publication/269762998_Oddzialywanie_zimna_na_organizm_czlowieka_ _morsowanie_jako_forma_rekreacji_ruchowej